Gdy pewnego razu Shirley, odbywająca potajemne spotkania ze swoim kochankiem w różnych miejscach świata, od Tangieru przez Hong Kong po Hamburg, musi wyruszyć do Toronto, gdzie umówili się na kolejne rendez-vous, grunt usuwa się jej spod nóg. Rodzinne miasto bohaterki, zaminowane materiałem wybuchowym pamięci, odmyka przed nią drzwi do niełatwej przeszłości. Podczas wędrówek ulicami Toronto i w głąb własnych wspomnień Shirley mierzy się także z rozmaitymi historiami opresji i metaforami zniewolenia: rozmawia z kobietą z obrazu Bonnarda, która szuka ratunku przed ojcem sadystą wmawiającym jej chorobę psychiczną, wysłuchuje opowieści o Żydówce wziętej do niewoli przez handlarza żywym towarem, poznaje kelnerkę, która zamierza popełnić samobójstwo, by umknąć przed nędzą egzystencji. Czy te wymowne figury nieszczęścia odzwierciedlają los samej Shirley, która wyzwoliła się z nieudanego małżeństwa tylko po to, by popaść w nową opresję – romans z tajemniczym szpiegiem, samowolnie wyznaczającym czas i miejsce ich spotkań? A może to wszystko – postać Coenraada, historia ich znajomości, tożsamość bohaterki, świat, który ją otacza – jest wytworem jej umysłu osuwającego się w szaleństwo? Helen Weinzweig w „Małej czarnej i perłach”, powieści z 1980 roku, która odważnie gra z konwencjami thrillera szpiegowskiego, zadaje pytania o wolność kobiety we współczesnym świecie, granice pragnienia i warunki spełnionego życia. Frenetyczna, niepokojąca, miejscami surrealistyczna proza kanadyjskiej pisarki o polsko-żydowskich korzeniach doczekała się w Ameryce statusu kultowej, podczas gdy w Polsce pozostawała do tej pory całkowicie nieznana. Przekład i posłowie: Magda Heydel.